دریا موزیک | دانلود آهنگ ها و مطالب

شناسنامه نمایش “تو مشغول مردنت بودی”

نویسنده: کامران شهلایی
کارگردان: مژگان خالقی
بازیگران: معصومه کریمی، نوید بانی، فائزه بختیار، فاطمه بختیار
تهیه کننده: مژگان خالقی

نمایشنامه برگزیده سی و چهارمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر
نمایشنامه برگزیده بنیاد ادبیات نمایشی ایران

نقد نمایش تو مشغول مردنت بودی | منتقد کتایون کارایی

در میان نمایشهایی که این روزها در سالنهای مختلف دیده می‌شود و تعدادی از آنها به وضوح بیانگر فعالیت گروه‌هایی هستند که علاقه و دیدگاه شان مطالعه و تمرین و تجربه در زمینه تئاتر نیست؛ نمایش “تو مشغول مردنت بودی” در تالار قشقایی تئاتر شهر تا ۲۲ تیر ماه اجرا می‌شود که و تلاش کارگردان و گروه شایسته بحث و تأمل است.

در نمایش «تو مشغول مردنت بودی» از تاریکی پیش از شروع نمایش و ابتدا تصویر کمدی که بازیگر از داخل آن دیالوگ می‌گوید، بیننده تا آخرین نور بر صحنه، تاریکی و پایان با اجرایی سورئال و انتزاعی همراه می‌شود. تصویرهای ارائه شده توسط مجموع عناصر صحنه معناگرا هستند و بیننده را به تفکر وا می‌دارند. در واقع می‌توان گفت بیننده به تماشای تئاتری می‌نشیند که عناصر صحنه صرفا در جهت نوعی ساختارشکنی بدون فکر و اندیشه به کار گرفته نشده اند.

اجرای نمایش خط داستانی پیوسته ندارد و ذهن مخاطب با کنار هم قرار دادن عناصر بصری و شنیداری متوجه لایه‌ها و واقعیت‌های پنهان در روابط اشخاص نمایش می‌شود. داستان نمایش نگاهی روانشناسانه به رابطه اشخاص نمایش یعنی مادر، دختر ۲۵ ساله و خواهری که هرگز به دنیا نیامده ، فراز نامزد دختر و پدر” دارد.

مادر در حالتی از روان پریشی با این اشخاص به سر می‌برد. روابط بیمارگونه ، گردش سیال وضعیت بازیگر، دیالوگها در قابهایی با جذابیت بصری دیده می‌شود و موقعیتی نا آرام که تاکید بر مرگ دارد را ایجاد می‌کند.

کارگردان رویکردی تجربی و نگاهی به شیوه کارگردان نامی‌لهستان «تادائوش کانتور» دارد و از ایده بسط دادن و تکرار برای رسیدن به مفاهیم و واقعیتهای پنهان به خوبی استفاده کرده و پوچی تکرار روابط بیمارگونه بین افراد خانواده که گاه با جا به جایی در قالب شخصیت یکدیگر ظاهر می‌شوند را هوشمند و روانشناسانه نشان می‌دهد.

استفاده از اشیاء مانند کمدی که بازیگران از آن خارج می‌شوند بار معنایی تاثیرگذار دارد. در اجرای نمایش “در خانه ییلاقی کوچک” به کارگردانی «تادائوش کانتور» کمد دیواری پوسیده ای وجود دارد که از پشت درهای آن صدای پارس کردن و زوزه سگ به گوش می‌رسد و ناگهان درهای کمد باز و کیسه‌های زیادی بیرون می‌ریزد.

در این میان بیرون افتادن بازیگران از داخل کمد همراه با کیسه‌ها تشخیص داده نمی‌شود. استفاده از کمد در نمایش “تو مشغول مردنت بودی” صرفا یک تقلید از نمایش “در خانه ییلاقی کوچک” نیست و انتخابی همراه با تفکر کارگردان است. فارغ از جذابیت‌های بصری و معنایی، پرسش‌هایی نیز وجود دارد که در غیاب کارگردان قضاوت و پاسخ آن به عهده بیننده و یا منتقد است.

پرسشهایی از این دست که آیا روش کارگردانی «تادائوش کانتور» شامل حضور و جا به جایی نور و موقعیت بازیگر و ایجاد تغییراتی از این نوع در صحنه فقط برای انجام دادن همان اعمال است که در این صورت جلوه ای بیرونی و تقلیدی پیدا می‌کند و یا کارگردان هنگام اجرا در جاهایی که لازم می‌داند برای شکستن مرز بین واقعیت و وهم در صحنه حضور پیدا می‌کند و از طریق کارهایی که انجام می‌دهد از واضح دیده شدن اصول زیبایی شناسی صحنه اطمینان حاصل می‌کند؟

پرسش دیگر در مورد موسیقی‌های ایرانی است. در قسمتی از نمایش موسیقی کاملا به شکل معمول آن که در مجالس ایرانی وجود دارد و به طور غیر منتظره به گوش می‌رسد و این در حالتی است که تصاویر سورئال و انتزاعی هستند آیا می‌توان با تغییراتی در همان موسیقی ایرانی به گونه ای از آن بهره جست که مخاطب ضمن یادآوری خاطرات با تصاویر صحنه همراه شود؟

اینگونه تغییرات که به آن اشاره شد در بیان بازیگران شکل گرفته. به طور مثال در بیان بازیگران صداسازیهایی صورت گرفته که تعبیری فراتر از معنای کلمات به آنها اضافه کرده. ممکن است این نوع موسیقی برای ارتباط با مخاطب ایرانی به کار گرفته شده باشد ولی به موازات آن جلوه‌های بصری در صحنه وجود دارند که ذهنیت و حتی فرم انتزاعی از اقلیم ایران و مردم ایران را بازتاب نمی‌دهند.

اگر فرض کنیم تعریفی از نظر سبکهای تجربه شده در ایده‌های ساختارشکن و مورد تایید را شامل شود، باز هم در این نوع اجرا که سعی بر تجربه روش خاص از کارگردانی داشته، ذهن مخاطب خاص و عام را بر سر دو راهی قرار می‌دهد که آیا چنین اتفاقی را به دلیل خواست کارگردان در طراحی باید بپذ یرد و یا با آن ارتباط برقرار کرده؟!

در اینجا بحث سلیقه هم پیش می‌آید و اینکه هنرمند با هر اثر در واقع سطحی از سلیقه دیداری و شنیداری را بازتاب و آموزش می‌دهد.

پخش اعترافات مائده هژبری دختر نوجوان رقصنده در اینستاگرام واکنشهای گسترده ای در صفحات هنرمندان و اصحاب دریا موزیک در شبکه‌های اجتماعی داشته است.متنی که خواهید خواند یکی از این متون است. در ادامه چند لینک مرتبط نیز آورده ایم که جالبترین آن مربوط به یادداشت دکتر شهاب اسفندیاری رییس دانشگاه صداوسیماست که می‌تواند با موضع روابط عمومی‌این سازمان مقایسه شود.

درک ایجاد فضای متفاوتی که اینستا گرام وشبکه‌های اجتماعی در جوامع سنتی فراهم می‌سازد، برای محققان علوم ارتباطات نباید خیلی دشوار باشد.

درک این که نیروی انتظامی‌و قوه قضاییه به دستگیری دختر رقصنده نوجوان -که از فضای مجازی برای خودنمایی انتخاب کرده است- اقدام کرده اند هم خیلی پیچیده نیست؛ اما درک این نکته که رسانه رسمی‌مملکت تصویر و صدای این دختر نوجوان را پخش می‌کند، به هیچ وجه برایم قابل درک نیست. حتی به فرض محاکمه و صدور حکم قانونی برای این دختر، چه سودی از پخش‌ این‌ مصاحبه عاید رسانه ملی و جامعه ایرانی می‌شود؟!

عکسی که می‌بینید به رقصندگان باستانی غار بوهپال هندوستان مشهور است. در این عکس که از مشهورترین نقاشیهای انسان نخستین بر روی دیوار غارها به شمار می‌رود ۲۰ انسان را در حال رقص و تعدادی نوازنده را باسازهایشان نشان می‌دهد که گواهی بر هنرهای نمایشی در زندگی انسان در دوران ماقبل تاریخ است که برآورد می‌شود بیش از ۱۲ هزار سال قدمت داشته است.

نه از رقص نه ازکشف حجاب و نه از هیچ منکری در فضای مجازی و واقعی دفاع نمی‌کنم؛ اما مطمئنم رسالت انبیای الهی نه برچیدن رقص از روی زمین، و نه نشاندن حجاب بر سر و روی انسانها بوده است.

آموخته ایم گسترش اخلاق و دادن کرامت انسانی به تک تک افراد بشر، برچیدن ظلم، دفاع از مظلوم و پیام رحمانیت و رحیمیت خدا وظیفه رسولان الهی است.

این همه را با تصویری که رسانه ملی از دختر نوجوان ایرانی نشان داد مقایسه کنیم تا بدانیم چرا اختلاسهای میلیاردی و تجاوزهای به نوامیس روز به روز بیشتر می‌شود اما غیرت برخی از صاحبان تریبونهای تبلیغاتی نظام با رقص دختر نوجوان به جوش می‌آید!

رقصی که تادیروز ۲۰هزار لایک داشت، فردا ۲۰ میلیون بار دیده می‌شود؛ و دختری که می‌توانست با یک توبه، به رحمانیت وغفران الهی دل ببندد و به زندگی عادی ادامه دهد، با حرکت دوربین و میکروفون تلویزیون؛ به جای دزدان بیت المال و خائنان وطن فروش و تاجران سکس در مظلمه ای به نام تلویزیون نا امید می‌شود.

توئیت شهاب اسفندیاری رییس دانشگاه صداوسیما

پاسخ صدا و سیما به انتقادات مطرح شده در این زمینه را اینجا بخوانید.

اطلاعیه پلیس فتا درباره فیلم اعترافات مائده هژبری